Inleiding: Het opgeblazen bestuur

 

Wat weten we eigenlijk van de provincies? Dit boek schetst een verrassend beeld van een bestuurslaag die voor de meeste mensen een grote onbekende is.

 

Het provinciaal bestuur in Nederland is onherkenbaar en onzichtbaar. Dat blijkt onder meer uit de lage opkomst bij provinciale verkiezingen. In het boek betoog ik dat de provincie wel degelijk aandacht verdient. Bij nadere beschouwing zien we een bestuurslaag die zijn bestaansrecht probeert te rechtvaardigen door zich belangrijk te maken, met bestuurders en politici die zich willen profileren, onnodig en zelfs onzinnig beleid, alles in de hoop de kiezers voor zich te winnen.

 

Opgeblazen bestuur, dat is de analyse die in dit boek van de provincies wordt gegeven. Aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen neem ik stelling in de discussie over de toekomst van het middenbestuur, recent weer opgelaaid met de plannen voor een nieuw Randstadbestuur. Niet zozeer de bestuurlijke structuur zou ter discussie moeten staan, maar vooral de provinciale bestuurscultuur. In het boek laat ik zien hoe de provincies tot nu toe hebben weten te overleven en stel ik de vraag of dat zo moet blijven.            

Het boek is niet meer in de handel en alleen nog bij mijzelf te verkrijgen.  

 

              

 

K. Peters, Het opgeblazen bestuur. Een kritische kijk op de provincie, Uitgeverij Boom, 2007, ISBN 978 90 8 506 4 008.

 

 

Debat en optredens

 

Na de publiciteit rondom het verschijnen van het boek en de verkiezingen van maart 2007 is de discussie niet gestopt. In veel provincies heb ik de afgelopen twee jaar de kans gekregen mijn verhaal te komen toelichten, en de discussie erover aan te gaan met ambtenaren, Statenleden en bestuurders. In 2008 stelden Provinciale Staten van Drenthe een commissie in die zich moest buigen over over taken, positie en prioriteiten van het provinciebestuur. Het werk van de commissie werd afgesloten met een symposium op 14 mei, waar ik als spreker optrad.

 

Sinds 2007 ben ik ook bij diverse politieke partijen op bezoek geweest, bijvoorbeeld tijdens bijeenkomsten van provinciale politici van de SP en de PvdA, om daar het debat te voeren. Dat soort gesprekken levert veel op, heb ik gemerkt, omdat er dan ruimte is voor daadwerkelijke uitwisseling van ervaringen, feiten en beelden.

 

 

 

  

Overzicht optredens rondom verschijnen boek in voorjaar 2007

 

7 maart
- Radio 1-programma "Hagens op de middag"
- "Max en Catherine, een bijzondere ervaring op verkiezingsdag.
- TV Gelderland live vanuit het Gelderse provinciehuis 
 
6 maart
Omroep Brabant (televisie)
  
5 maart        
Vrije Universiteit: gastcollege en debat met Noordhollandse lijsttrekkers.
 
4 maart
Radio 1-programma "Met het oog op morgen".  Discussie met de Zuidhollandse Commissaris van de Koningin (en IPO-voorzitter) Jan Franssen. Op de website van het NOS-journaal is de uitzending nog te beluisteren. 
 
2 maart
- Een leuk gesprek in het TV-programma Stroomopwaarts op TV Maastricht.
- Korte reactie op de verkiezingen in het RTL 4-programma "Editie NL"
 
1 maart
Jonge Ambtenarendag: workshop Toekomst van het middenbestuur Den Haag. Zie www.jongeambtenarendag.nl
 
27 februari
Inleiding en vervolgens discussie met Zuid-Hollandse lijsttrekkers, georganiseerd door de studievereniging van bestuurskundigen in Leiden (BIL) en de politicologen in Leiden (SPIL). Om 20.00 uur, cafe de Oude Harmonie, Breestraat 16, Leiden.
 
25 februari
Debat tijdens SP-Vrijwilligersdag in het Land van Ooit
 
14 februari
"Limburg Laat", actualiteitenprogramma van L1 TV, de regionale omroep van Limburg.
 
11 februari
De Stemming, interview- en discussieprogramma L1 Radio, de regionale omroep van Limburg. debat met de politicoloog prof.dr. Joop van den Berg en de Limburgse gedeputeerde mevr. Odile Wolfs.
 
9 februari
Radio 1-programma MM magazine, in discussie met Commissaris van de Koningin Ed Nijpels.
 
 
 
7 februari
Mijn boekpresentatie in perscentrum Nieuwspoort, Den Haag. In debat met Paul Rüpp, CDA-gedeputeerde van de provincie Brabant, onder leiding van Jouke de Vries, hoogleraar bestuurkunde aan de Universiteit Leiden en de Campus Den Haag. 
 
7 februari
- Radio 1-programma "Dingen die gebeuren". 
- Een Vandaag, actualiteitenprogramma Nederland 1.
- Radioprogramma Casa Luna, op Radio 1, rond middernacht.  
 
5 februari
Desmet Live (radio 5, 747 AM).
 

 

Reacties

  

Besprekingen en recensies

 
 
In Socialisme & Democratie van mei 2007 staat een recensie van de hand van Jan-Jaap van den Berg, onder de titel "De gelukte lobby van een comateuze bestuurslaag". Zie op p.48: S&D-2007-5.pdf.
 
Trouw publiceerde op 3 maart 2007 een recensie van Willem Breedveld, onder de kop "Messcherpe analyse over bestuurslaag": Schaf niet de provincie, maar de verkiezingen af.pdf.
 
In het blad Binnenlands Bestuur stond op 2 maart 2007 een bespreking door Mienk Graatsma (SP Noord-Holland) en Ronald van Raak (Tweede-Kamerlid voor de SP), onder de titel "De provincie moet weer saai en nuttig worden".
 
En in de Staatscourant van 9 februari 2007 verscheen de eerste recensie van het boek, getiteld "De wanhopige strijd van de provincie", door prof.dr. Van den Heuvel. Hier te downloaden: De wanhopige strijd van de provincie.pdf
 
 
 

  

Interviews

 

In de dagen voor de provinciale verkiezingen van 2007 verschenen er diverse interviews in de dagbladen: 

 

op 3 maart was het NRC Handelsblad, in de rubriek "De stelling van": De stelling van Klaartje Peters.pdf

 

Op 2 maart publiceerde het Algemeen Dagblad een interview: Provincies-Dikdoenerij.pdf.

 

Diezelfde dag stond er ook een paginagroot interview in de Volkskrant (2 maart), onder de titel "De loze belofte".  
  

In het Brabants Dagblad stond ook een interview, op 27 februari, onder de titel Veel windbuilerigheid bij provincies.pdf. Een dag later, op 28 februari, reageerde gedeputeerde en CDA-lijsttrekker Paul Rüpp kritisch op het interview (en mijn boek): Noord-Brabant is al aan het sonjabakkeren.pdf. De PvdA-lijsttrekker, die 2 dagen later reageert, is het niet met hem eens (en ook niet met mij overigens), maar begint zijn stuk met "Klaartje Peters is een slimme onderzoekster...", zie de website van het Brabants Dagblad voor meer!

 

In het PvdA-blad Lokaal Bestuur (maart 2007) verscheen een interview.

 

Eerder zijn er interviews verschenen in Dagblad de Pers (5 februari) en Trouw (6 februari). 

 

  

Overige reacties 

 

In een debat in de Tweede Kamer over de begroting van het Provinciefonds op 19 november 2007 vraagt het SP-Kamerlid Van Raak aan staatssecretaris Bijleveld-Schouten van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: "Heeft de staatssecretaris het prachtige boekje "Het opgeblazen bestuur" van Klaartje Peters gelezen? Daarin wordt zichtbaar hoe de provincies zich de afgelopen jaren erg veel nieuwe taken en budgetten hebben toegeëigend. Volgens Peters zijn de provincies een opgeblazen bestuur geworden. Van dat nieuwe beleid, dat vaak zaken betreft die niet traditioneel tot het werkterrein van de provincie behoren, is het succes heel gering geweest. Van de staatssecretaris hoor ik graag wat volgens haar wel en wat volgens haar niet op het bordje van de provincies past. Is zij bereid haar visie op de taken van de provincies aan het papier toe te vertrouwen, opdat wij er een mooi debat over kunnen voeren?"

Later krijgt de staatssecretaris gelegenheid om alle vragen te beantwoorden. Ze komt kort terug op Van Raaks vraag en zegt: "Ik heb het boek van Klaartje Peters al gelezen voordat ik aantrad in deze functie". Dat moet zijn geweest toen ze nog burgemeester was van de gemeente Hof van Twente en in die functie veel te maken had met de provincie. Ben benieuwd wat ze ervan vond. 

 

Op 14 juni reageert het Interprovinciaal Overleg bij monde van directeur Ruimtelijke Ordening Jan Ploeger op mijn kritiek in de Volkskrant (VK-Rijke provincies strooien onbezonnen met geld.pdf) met een ingezonden stuk, zie: VK-Kritiek op provincies is ongefundeerd.pdf.

Diverse provinciale politici en bestuurders reageren in hun weblogs. Ik kan ze niet allemaal bijhouden natuurlijk, maar ik noem er enkele: PvdA-gedeputeerde Dick Buursink van Overijssel vindt dat provincies wel degelijk veel aandacht en geld aan de steden besteden. In Brabant wordt mijn kritiek op het natuurbeleid en de zorg voor de ruimte gedeeld door PvdA-statenlid Wijnands, althans voor zover het Brabant betreft. 

 

De opstellers van het Gelderse coalitieakkoord reageren op de website van de provincie op mijn kritische artikel in de Volkskrant (Het Betoog) van 9 juni.

 

De Gelderse gedeputeerde Esmeijer, wiens daklozenbeleid ik in mijn boek heb bekritiseerd, verweerde zich eerder al in zijn column op de website van de provincie Gelderland.

 

De Noordhollandse Commissaris van de Koningin Borghouts, die ik ook heb geinterviewd voor mijn boek, is naar de boekpresentatie op 7 februari gekomen, maar is niet blij met het boek, meldt hij op zijn weblog. Grappig genoeg heb ik een paar maanden later "niet helemaal ongelijk" volgens hem: aanleiding is de besteding van 200.000 euro provinciegeld aan het bestrijden van laaggeletterdheid in de provincie. Een prachtig voorbeeld van wat ik bedoel...  

 

Op de website van het Haarlems Dagblad werd begin maart de stelling "Schaf de Statenverkiezingen af" aan de lezers voorgelegd.

 

In de gemeente Amersfoort zijn er in maart 2007 raadsvragen gesteld naar aanleiding van het boek. De vragensteller wil van het College van B&W weten of de provincie de gemeente Amersfoort in de weg loopt: RaadsvragenAmersfoort-maart07.pdf

 

In de Staatscourant van maandag 5 februari schreef Peter Bootsma een column met als titel "Weg met de provincie!", naar aanleiding van het verschijnen van mijn boek. Zie: Weg met de provincie !.pdf
  

Interessant zijn ook de reacties die per e-mail binnenkomen. Provinciemedewerkers, Statenleden en andere geinteresseerden, het zijn er inmiddels vele tientallen. Had ik maar een gastenboek op mijn website gemaakt, dan zou iedereen ze kunnen lezen.

Verwante publicaties

  

Nadat ik jarenlang als provinciecriticus door het leven ging - dat was deels onterecht, want ik ben voor sterke, goed functionerende provincies - keek ik in 2019 en 2020 geërgerd en gefrustreerd toe hoe het Limburgse provinciebestuur door integriteitsproblemen werd geteisterd. Ik woon al 16 jaar in deze provincie, dus daar vind ik wel iets van. Op 8 april schreef ik er een artikel over in De Limburger.

 

In de aanloop naar de provinciale verkiezingen van 2015 schreef ik een column over het bestaansrecht van de provinciesWaarom de Nederlandse provincies (waarschijnlijk) altijd blijven bestaan.pdf

 

In Limburg is in de zomer van 2011 veel aandacht voor het nieuw gekozen provinciebestuur, vandaar een interview in september 2011: 9 vragen aan....pdf in Zuid Magazine, en een column over mijn betrokkenheid bij de provincie: Limburgse zaken.pdf in Dagblad De Limburger.

 

In februari 2011 reageren Gerard Schouw en ik op de fusieplannen van 3 Randstadprovincies in NRC Handelsblad: Maak van Randstad 1 provincie.pdf

 

Provincies moeten kritiek aan zichzelf wijten.pdf, in: de Volkskrant, 19 januari 2010 (Forum). Een reactie op de klacht van de Gelderse gedeputeerde over de sterker wordende roep om de opheffing van de provincies, zie: Sterke provincies zijn juist onmisbaar.pdf

 

Op 26 november 2009 sprak ik tijdens een congres over hoe provincies druk zijn met kerntakendiscussies: Lezing-Strategie Summit.pdf>/a> De vraag is of het op tijd komt, gezien de oplaaiende discussie over het bestaansrecht van de provincies...

  

"Rijke provincies strooien onbezonnen met geld", in: de Volkskrant, 9 juni 2007 (Het Betoog). Een artikel over de voornemens van de nieuwe provinciebesturen voor de periode 2007-2011. Zie: VK-Rijke provincies strooien onbezonnen met geld.pdf

 

"Minder Statenleden is een halfslachtige oplossing", in: Staatscourant nr. 45, maandag 5 maart 2007 (verkiezingsspecial). Zie: Minder Statenleden een halfslachtige oplossing.pdf

 

"Provincies beter af zonder verkiezingen", in: Binnenlands Bestuur, vrijdag 2 februari 2007, pp.26-29. Te downloaden: Provincies beter af zonder verkiezingen.pdf

"Keuze kerstdiner laat je niet over aan kalkoen", in: de Volkskrant, dinsdag 23 januari 2007, p.13. Te downloaden: Keuze kerstdiner.pdf